انرژي خورشيدي به‌عنوان منبعي بي‌پايان و پاك مي‌تواند جايگزين مناسبي براي روش‌هاي قديمي‌تر باشد. با توجه به اينكه اغلب شهرهاي ايران اين قابليت را دارند كه به‌راحتي از انرژي تجديدپذير و رايگان خورشيدي بهره‌مند شوند لزوم به‌كارگيري چنين روش‌هايي بيشتر مورد توجه قرار مي‌گيرد. نصب آبگرمكن‌هاي خورشيدي يك از راه‌هايي است كه مي‌توان به كمك آن بخشي از هزينه‌هاي خانواده را كاهش داد. اين گزارش كه به كمك كورش شوري كه داراي مدرك دكتري در رشته انرژي تجديدپذير است تهيه شده قصد دارد تا درباره نصب آبگرمكن‌هاي خورشيدي در محيط‌هاي مسكوني و اداري اطلاعات مفيدي را در اختيار شما قرار دهد.
چه جوري استفاده كنيم؟
انرژي خورشيدي به‌طور كلي به ۲صورت تأمين حرارت و الكتريسيته مورد استفاده قرار مي‌گيرد. امروز بيشتر درباره بهره‌گيري از انرژي حرارتي خورشيد براي تأمين آب گرم مورد نياز خانواده بحث خواهيم كرد. تصور كنيد كه شما داراي يك آپارتمان ۲ طبقه ۱۰۰ متري هستيد و مي‌خواهيد آب گرم را با كمترين استفاده از گاز شهري تأمين كنيد. كافي است يك دستگاه آبگرمكن خورشيدي در پشت‌بام يا جايي كه نور مستقيم آفتاب به آن بتابد نصب كنيد و هزينه‌هاي ماهانه خانوار را كاهش دهيد. تقريبا در ۸ماه سال ما مي‌توانيم بدون هيچ نيازي به دستگاه‌هاي گرم‌كننده معمول از همين راه آب‌گرم مورد نيازمان را به‌دست بياوريم. بهترين راه استفاده از آبگرمن‌هاي خورشيدي اين است كه آنها را به‌صورت هيبريدي به‌كار بگيريم، يعني در كنار استفاده از آبگرمكن و پكيج‌هاي معمول، يك دستگاه آبگرمكن خورشيدي هم داشته باشيم. در چنين حالتي به‌جاي اينكه ۷ مترمكعب گاز مصرف كنيم تا آب را به ۸۰ درجه سانتيگراد برسانيم، تنها كافي است ۲ مترمكعب گاز بسوزانيم. ضمن اينكه طي روز و همينطور روزهاي تابستان كه تابش آفتاب بيشتر است مصرف گاز در اين بخش به صفر مي‌رسد.
چطور نصب مي‌شود؟
آبگرمكن‌هاي خورشيدي ابتدا متناسب با نياز شما انتخاب مي‌شود. اين آبگرمكن‌ها داراي كلكتورهايي هستند كه به‌صورت موازي نصب مي‌شوند و داراي يك ورودي آب سرد و خروجي آب گرم هستند. آب سرد وارد آبگرمكن مي‌شود و در آنجا انرژي حرارتي خورشيد را دريافت كرده و دمايش افزايش مي‌يابد. سپس از طريق خروجي به ساختمان يا منبع انتقال پيدا مي‌كند تا هنگام نياز به آب‌گرم مصرف شود. از آنجا كه كشور ما در نيم كره‌شمالي قرار گرفته، هميشه خورشيد را در بخش جنوبي مشاهده مي‌كنيم. به همين دليل هنگام نصب بايد توجه داشته باشيم كه در بخش جنوبي يا حياط خانه ما مانعي براي تابش نور خورشيد وجود نداشته باشد. شما مي‌توانيد لوله خروجي آب‌گرم آبگرمكن را به‌صورت مجزا داخل يك منبع بريزيد يا به‌صورت مستقيم وارد شبكه آب‌گرم ساختمانتان كنيد. همينطور از يك آبگرمكن براي تأمين آب‌گرم ۲ واحد جداگانه هم مي‌توانيد استفاده كنيد. آبگرمكن‌هاي خورشيدي به‌گونه‌اي طراحي مي‌شود كه براي انتقال آب گرم به لوله‌كشي خانه به پمپ جداگانه نياز نداشته باشد و هزينه اضافي برق را به شما تحميل نكند. البته براي نصب بهتر است از يك تكنيسين فني كمك بخواهيد.
مقرون به صرفه هست؟
انرژي خورشيدي از جمله پاك‌ترين و ارزان‌ترين منابع براي تأمين گرمايش خانه و محل كار شماست. اين منبع بي‌پايان فرصت مناسبي را در اختيار شما قرار مي‌دهد تا به‌راحتي بتوانيد از انرژي نامحدود خورشيد بهره‌مند شويد و هزينه‌هاي خانوار را كاهش دهيد. در حال حاضر، مهم‌ترين و بهترين روش براي استفاده از انرژي خورشيدي، بهره‌مندي از توان گرمازايي آن و جايگزيني‌اش با مصرف گاز خانگي است. بسياري از خانواده‌ها براي تأمين آب گرم مورد نياز خانه‌شان طي يك ماه، مقدار زيادي گاز مصرف مي‌كنند، درحالي‌كه با نصب آبگرمكن‌هاي خورشيدي بخش قابل توجهي از مصرف گاز را مي‌توانند كاهش داده و هزينه‌هاي ماهانه‌شان را پايين بياورند. بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه با خريد و نصب يك دستگاه آبگرمكن خورشيدي مي‌توان هزينه آن را از راه صرفه‌جويي‌ها در مدت زمان كمتر از ۳ سال به‌دست آورد.
كدام شهر‌ها مناسب‌ترند؟
شايد تابه حال به اين نعمت الهي كه در اختيار ما ايراني‌هاست كمتر توجه نشان داده باشيم اما بد نيست بدانيد ايران جزو معدود كشورهايي است كه بالا‌ترين و شديد‌ترين ميزان شدت تابش نور خورشيد را دارد. به‌عبارت ديگر بسياري از شهرهاي كشور ما اين قابليت را دارند كه به راحتي از انرژي رايگان و بي‌پايان خورشيدي استفاده كنند؛ انرژي‌اي كه علاوه بر مصارف خانگي، مي‌تواند در مراكز اداري، بيمارستاني و آموزشي نيز به كار گرفته شود. البته ميزان شدت تابش نور خورشيد در شهرهاي مختلف ايران متفاوت است. به همين دليل آبگرمكن خورشيدي كه به‌طور مثال در شهري مثل تبريز نصب مي‌شود با آبگرمكن خورشيدي نصب شده در شهر بندرعباس متفاوت خواهد بود. چرا كه نوع جاذب‌هايي كه روي آبگرمكن‌ها نصب شده نسبت به دريافت انرژي حرارتي خورشيد با هم متفاوت هستند. به همين دليل بايد هنگام خريد آبگرمكن به اين نكته توجه داشته باشيد تا متناسب با اقليم شهري انتخاب كنيد.
چقدر جا مي‌گيرد؟
اندازه آبگرمكن خورشيدي كه مي‌خواهيد براي خانه‌تان تهيه كنيد بستگي به ميزان مصرف آب گرم و تعداد نفرات خانواده شما دارد اما در حالت كلي و معمول، براي تأمين آب‌گرم مورد نياز يك خانواده ۴ نفره تقريبا به ۴ مترمربع فضاي خالي در پشت‌بام يا حياط خانه‌تان احتياج پيدا خواهيد كرد. البته براي نصب پنل‌هاي جاذب انرژي خورشيدي و گرفتن برق و استفاده از آن به فضاي بيشتري نياز خواهيد داشت. براي تأمين بخشي از انرژي الكتريسيته مورد نياز خانه‌تان لازم است تا سلول‌هاي خورشيدي را در خانه‌تان نصب كنيد. اين سلول‌ها كه به‌صورت موزاييكي در كنار همديگر قرار مي‌گيرند به فضاي بيشتري نيار دارد به‌طوري كه براي تأمين هر كيلووات برق به ۱۰مترمربع فضاي باز احتياج داريد چرا كه فوتوموزاييك‌ها حالت نيروگاهي دارند و نبايد روي همديگر سايه بيندازند. با همه اين احوال، براي نصب آبگرمكن خورشيدي نياز نيست خيلي به فكر فرو برويد چرا كه هميشه در فضاهاي باز خانه مي‌توان‌بخشي را براي نصب آن پيدا كرد.
چقدر هزينه دارد؟
در حال حاضر و با ورود آبگرمكن‌هاي خورشيدي نسل جديد كه اصطلاحا «وكيوم تيوب» هستند، راندمان تبديل نور خورشيد به انرژي گرمايي افزايش يافته است، به‌طوري كه در شهري همانند تهران مي‌توانيد ۷۰ درصد آب گرم مصرفي خانوار را با خريد يكي از همين آبگرمكن‌هاي خورشيدي تأمين كنيد. در حال حاضر چند شركت معتبر داخلي اقدام به ساخت اين آبگرمكن‌ها مي‌كنند و كيفيت مناسبي هم دارند. آبگرمكن‌هاي نسل جديد با قيمتي حدود ۳ تا ۴ ميليون تومان به فروش مي‌رسند و مي‌توانند عمر مفيد آبگرمكن يا پكيچ شما را نيز افرايش دهند. از سوي ديگر ميزان هزينه‌هاي مصرفي گاز را هم كاهش خواهند داد. با اين حال، بازده پايين اين نوع آبگرمكن در ساعت‌هاي شب، روزهاي ابري و فصل زمستان كه تابش آفتاب ضعيف‌تر مي‌شود از جمله معايب اين سامانه گرمازاست. اما نكات مثبت اين آبگرمكن را مي‌توان در كاهش مصرف گاز خانگي، كاهش آلودگي هوا و بهره‌مندي از انرژي پاك و بي‌پايان دانست.
برق هم مي‌توانيد بگيريد
انرژي خورشيدي علاوه بر تأمين گرماي مورد نياز، مي‌تواند منبعي مناسب براي توليد انرژي الكتريسيته باشد. در حال حاضر از سلول‌هاي خورشيدي كه توليد برق مي‌كنند براي جاهايي كه انتقال خطوط برق به آنجا بسيار سخت يا هزينه بالايي داشته باشد، بهره مي‌گيرند. اين سلول‌ها نور خورشيد را جذب كرده و آن را طي يك فرايند به انرژي الكتريسيته تبديل مي‌كنند. با اين حال، به‌دليل گران بودن فوتوموزاييك‌ها يا همان منابع سلول‌هاي خورشيدي، نصب و به‌كارگيري آنها براي تأمين برق منازل مسكوني يا اداري فعلا مقرون به صرفه نيست.
اما مديران شهري در پي آن هستند تا بخشي از انرژي الكتريسيته ساختمان‌هاي مسكوني را به واسطه نصب اين سلول‌هاي خورشيدي تأمين كنند. در حال حاضر و طبق قوانين موجود، تمام ساختمان‌هاي بالاي ۱۶ طبقه بايد همه انرژي مورد نياز مكان‌هاي مشاع مثل راه پله‌ها را از راه نصب سلول‌هاي انرژي خورشيدي تأمين كنند چرا كه اين ساختمان‌ها در برابر بلاياي طبيعي يا حوادث پيش‌بيني نشده امكان دارد دچار مشكل شوند. به همين دليل برق بخش‌هاي مشاع بايد از راهي غيراز برق شهري تأمين شود تا هنگام مديريت بحران به‌كار آيد. البته دولت هم با تشكيل ستاد انرژي‌هاي نوين در پي آن است تا دانشگاه‌ها را تشويق به توليد انرژي الكتريسيته از راه جذب نور خورشيد كند. هم‌اكنون ۲۰دانشگاه كشور بخشي از نياز برقي‌شان را به همين روش تأمين مي‌كنند.
نكته مهم ديگر اينكه ما كويرهايي در كشورمان داريم كه بالا‌ترين ميزان جذب نور و تابش خورشيد را ثبت كرده‌اند اما از آنجا كه هنوز قيمت انرژي در كشورمان بسيار پايين است، نيازي نمي‌بينيم تا در اين بخش سرمايه‌گذاري كنيم ، حال آنكه اين طرح توجيه اقتصادي نيز دارد و بايد بپذيريم تا براي كاهش آلودگي هوا و صرفه جويي در مصرف منابع انرژي فسيلي به اين سمت روي بياوريم.
فقط انرژي پاك
كورش شوري، مدرك دكتري‌اش را در رشته انرژي تجديدپذير گرفته و بيش از ۷ سال است كه به‌صورت تخصصي در زمينه انرژي خورشيدي فعاليت مي‌كند. او هم‌اكنون سمت دبيركل انجمن علمي انرژي خورشيدي ايران را نيز در اختيار دارد. شوري معتقد است كه بسياري از شهرهاي كشور ما اين قابليت را دارند كه به‌صورت كامل از انرژي پاك و رايگان خورشيدي بهره‌مند شوند.
نظر شما